“Zeer waarschijnlijk ben ik één van de weinige tandartsen in Nederland die geen fluorverbindingen gebruikt in z’n praktijk. Het maakt mij wel eens wat paranoïde. Niet zo ernstig dat ik de straat niet meer op durf, maar toch ik heb er soms last van een dwarsdenker te zijn. Het is gemakkelijker om gewoon met de stroom mee te kabbelen”, aan het woord Peter Borm tandarts in Arnhem en eigenaar van de gelijknamige praktijk. Hij legt in onderstaand artikel uit waarom hij absoluut geen fluor of beter gezegd fluoride in zijn praktijk gebruikt.

Peter Borm: “Zoals al mijn collega’s ben ik regulier opgevoed met het geloof in fluoride, ogenschijnlijk geheel wetenschappelijk onderbouwd. Dat geloof in het gebruiken van fluoriden is bij mij echter omgeslagen.
Om te begrijpen waarom ik geen voorstander ben van het gebruiken van fluoride in mijn praktijk eerst een stukje voorgeschiedenis: Na mijn afstuderen aan de Universiteit in Nijmegen, ben ik mij gaan voorbereiden op een uitzending naar een ontwikkelingsland. Ik wilde niet “onder de wapenen” en het helpen van mensen in een ontwikkelingsland leek mij één van de hele goede alternatieven.

Niemand weet het
Ik kwam terecht in Malawi, waar ik drie jaar als tandarts werkzaam was in een missieziekenhuis (220 bedden!). Hier heb ik heel veel mogen leren. Tijdens mijn werk daar realiseerde ik mij pas goed hoe bijzonder het gebit is. Het duurt globaal 10 jaar voor wij een gebitselement hebben gevormd; en we zijn daar (ongemerkt) 24/7 mee bezig. Ik realiseerde mij, vanwege dat kwetsbare en gecompliceerde proces, dat we daarom heel voorzichtig met dat gebit moeten omgaan. Ook is het heel moeilijk dit proces van gebitsvorming en alles wat daarop van invloed is, volledig te begrijpen. Door deze bewustwording drong de vraag zich bij mij op of de materieelchemische weg met het toedienen van fluorverbindingen wel de juiste was om het probleem van cariës op te lossen of te voorkomen.
Ik dook weer in de boeken, op zoek naar de waarheid, maar werd door de statistieken niet gerustgesteld. De toepassing van fluoride gaf weliswaar een flinke statistische daling van de aandoening, maar gaf geen antwoord op wat het toedienen van fluorverbindingen nu eigenlijk in de rest van het lichaam doet.
In mijn zoektocht stuitte ik op een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd in Amerika. In dit onderzoek werden tandartsen en tandheelkundige studenten gevraagd wat er nu eigenlijk in het lichaam gebeurt als je een bepaalde hoeveelheid fluoride geeft aan een persoon. Hoe reageert iemand op het toedienen van deze stof en wat gebeurt er bijvoorbeeld met je stofwisseling? Uit het onderzoek bleek dat niemand het wist! Terwijl je van een (tand)arts toch zou mogen verwachten dat hij of zij dat wèl precies weet. De aanwezige kennis bestond uit datgene wat de fabrikant vertelde.

De bindingsdrang van fluor
We weten uit onderzoeken natuurlijk best wel het nodige over de werking van fluoride verbindingen. Zo heeft fluor, als chemisch element, een enorme bindingsdrang en het blijkt met alle andere stoffen in het lichaam een reactie aan te gaan. Het legt alles vast, het vertraagt de stofwisseling en werkt hormoonbalans verstorend. De zogeheten “veilige” dosering verschilt van persoon tot persoon en varieert ook nog eens met de leeftijd. De marge tussen een eventuele veilige toepas-sing en juiste dosering is klein en beter gezegd we weten het eigenlijk niet precies. De kans op bijwerkingen (waar er inmiddels vele van bekend zijn) is groot. Boven-dien worden de fluorverbindingen momenteel algemeen als “neuro-toxisch” aan-gemerkt, schadelijk, zelfs giftig voor het zenuwstelsel, en alles wat daarbij betrok-ken is. Er zijn zelfs wetenschappers die een verband menen te hebben gevonden met de ontwikkeling van dementie. Andere wetenschappers constateren boven-dien andere schadelijke effecten van fluorverbindingen: fluor beïnvloedt (vertraagt) alle enzymreacties in het lichaam, het beïnvloedt hormoonwerkingen en het zou, volgens deze wetenschappers, de lichamelijke pubertijdsontwikkeling bij met na-me meisjes vervroegen.

Caries voorkomen
Kortom één en al onduidelijkheid en verontrustende signalen als het gaat om het gebruik van fluorverbindingen. Lastig is dat er ook nog eens veel verschillende we-tenschappelijke onderzoeken zijn die elkaar tegenspreken als het om fluor gaat. Het ene onderzoek zegt dat er geen gevaar is bij kleine hoeveelheden en het ande-re onderzoek laat zien dat men eigenlijk geen idee heeft wat een kleine hoeveelheid is. Maar één ding is voor mij helder: fluoriden kunnen gevaarlijk zijn en allerhande processen in het lichaam beïnvloeden”.
Borm geeft aan met dit artikel absoluut zijn collega’s niet te willen afvallen. “Elke tandarts is vrij om te doen wat hij of zij wil aangaande fluorgebruik maar ik gebruik het, onder meer vanwege alle onduidelijkheden, absoluut niet. In mijn ogen zijn de gevaren te groot en zijn er goede alternatieven.
En waar gaat het nu eigenlijk om? Het voorkomen van cariës hangt namelijk van veel meer factoren af en heeft bijvoorbeeld meer met een gezonde leefstijl te ma-ken dan met het toedienen van fluorverbindingen waarvan we, zoals gezegd, eigenlijk te weinig idee hebben wat ze met ons lichaam en geest doen.
Kortom als u een behandeling met een fluoride wilt dan kunt u niet in mijn praktijk terecht. U kunt wel bij mij terecht voor adviezen hoe cariës te voorkomen en ik ben er van overtuigd dat het voorkómen van cariës aanzienlijk gezonder is”.

De speen en het gebit van het kind
Veel ouders vragen zich af of hun kind een speen nodig heeft. Die vragen komen veelal neer op:

Is het echt noodzakelijk, gaat er een goede werking van uit, of brengt het toch risico’s met zich mee. Is het wel hygiënisch, welk materiaal of merk is het beste, hoe lang mag of moet het? Is er een risico voor het gebit, of voor de kaakontwikkeling? Tandarts Peter Borm heeft daar een uitgesproken mening over. In dit artikel gaat hij daar specifieker op in.

Er zijn betrekkelijk weinig onderzoeken gedaan naar het effect van, en de invloed van het gebruik van een speen op de ontwikkeling van de mondfuncties. En daarnaast op de groei en ontwikkeling van het gebit en het gelaat. De meeste aandacht van de onderzoekers gaat uit naar de behoefte van waarom een kind “vraagt” om een speen. Veel kinderen hebben, volgens die onderzoekers, met name een sterke zuigbehoefte. Vaak geven ze daarmee de indruk dat ze niet genoeg voeding krijgen of iets missen. Bij de moeder wekt dit al snel de indruk tekort te schieten.

Het is uit Engels en Amerikaans onderzoek gebleken dat de speen en het zuigen een kalmerende werking heeft op het kind en z’n gemoed. Kinderen worden er rustiger van en het werkt ontspannend. Zeker in situaties van onrust of spanning ligt het gebruiken van een speen voor de hand.

Negatieve beïnvloeding
Het gaan gebruiken van de speen gaat vaak samen met de overgang van borstvoeding naar vaste voeding, zeker als er sprake is van een sterke zuigbehoefte van het kind.

De ritmische en krachtige zuigbewegingen kunnen echter de groei en ontwikkeling van de kaken negatief beïnvloeden . De ontwikkeling van normale gezonde bewegingen, zoals het vrij en zelfstandig slikken, wordt namelijk belemmerd. De tongbeweging bij het slikken wordt, bij het te lang gebruiken van de speen, niet zelfstandig en de tongpositie blijft, zoals de tandarts dat noemt, te laag in de mond. Dit terwijl het normale slikken inhoudt dat de beweging van de tong begint op de papil van het verhemelte (het bobbeltje achter de boventanden) en zich ontvouwt naar buiten toe, langs het verhemelte. Door het langdurig gebruik van de speen blijft het zogeheten ‘infantiele slikken’(te laag in de mond) in stand terwijl dit alleen op heel jonge leeftijd normaal is.

Gemak
Maar los van de onderzoeksresultaten en de effecten van het langdurig gebruik van de speen worden we vooral verleid door het gemak en het kalmerende effect van het gebruiken van de speen.

Het is volkomen begrijpelijk dat ouders naar de speen grijpen om hun kind rustig te krijgen en te houden. In de praktijk van Peter Borm ziet hij echter geregeld de storende gevolgen van het langdurig gebruiken van de speen.

“Eén van die negatieve gevolgen is dat er in het gebit een ‘open beet’ kan ontstaan. Dit betekent dat de voortanden niet op elkaar sluiten, waardoor een spraakstoornis of kaakafwijking kan ontstaan.

Het langdurig gebruik van een speen kan dus vervelende gevolgen hebben”, aldus Borm.

Een tandarts kan hierin goed oordelen, adviseren en begeleiden, al dan niet met de inzet van een logopediste. In zijn praktijk geeft Borm regelmatig adviezen over hoe met een speen om te gaan of hoe deze hardnekkig geworden gewoonte gestopt kan worden. Het betekent wel dat de tandarts het kind , het liefst, van jongs af aan zou moeten zien om op tijd de goede aanwijzingen te kunnen geven.

De witte vulling versus amalgaam vulling
Nu algemeen duidelijk is geworden dat het gangbare vulmateriaal voor tanden en kiezen, oftewel amalgaam (een verbinding grotendeels bestaande uit Zilver, Tin en Kwik), de gezondheid kan schaden is de vraag naar de witte vulling enorm toegenomen.

Peter Borm tandarts in Arnhem legt uit dat “Technisch” gesproken amalgaam (de grijze vulling) een zeer goed vulmateriaal wat functioneel goed heeft gewerkt, menig onheil heeft voorkomen en gebitselementen heeft gered van de ondergang.

Volgens Borm is het echter terecht om de vraag te stellen of die witte vulling even goed of zelfs beter is dan het bestaande materiaal, het amalgaam. De vaak gestelde vraag over het verschil tussen de witte en grijze vulling gaat, volgens hem, meestal om “technische” eigenschappen als het gedrag onder druk, bestand zijn tegen oplossen en normaal gebruik in het mondmilieu. En de niet onbelangrijke vraag: hoe lang gaat de vulling mee, wat kun je er van verwachten?

Borm legt uit: “Hoe lang een vulling meegaat is een moeilijk te beantwoorden vraag. Natuurlijk bestaan er richtlijnen voor maar het dagelijks gebruik en de manier waarop met de vullingen wordt omgegaan zijn uiteindelijk bepalend. Maar je mag zeker verwachten dat een vulling die wordt toegepast als restauratie(vulling) ook tegen een stootje kan. De witte vulling doet in het algemeen niet onder voor de amalgaamvulling, sterker nog de vulling heeft op een aantal punten zelfs betere eigenschappen. Een groot voordeel is bovendien het neutrale gedrag van deze vulling. Met neutraal gedrag bedoel ik de witte vulling als niet-metaal, die geen spanning of elektrische werking in het lichaam veroorzaakt. En het ziet er veel mooier uit dan de grijze vulling”.

Spanning
Een dergelijke spanning kan, volgens Peter Borm, in de mond wel optreden tussen de drie metalen bevattende grijze amalgaam vullingen. Bovendien hebben verschillende soorten amalgaamvullingen vaak ook nog een verschillende samenstelling, ook al zijn ze door dezelfde tandarts aangebracht. Er kan dus een ongewenste spanning ontstaan tussen verschillende metalen in de mond afkomstig van verschillende gerestaureerde tanden of kiezen. Wat het moeilijk te diagnostiseren maakt is het feit dat klachten vaag kunnen zijn en heel individueel. Er bestaat een toereikend geachte methode van (bloed)onderzoek om deze overgevoeligheid aan te tonen en op te sporen. Zodoende kan bepaald worden welke behandeling het beste van toepassing kan zijn.

Soorten en kwaliteiten
Wat betreft de witte vullingen is het belangrijk om te realiseren dat er verschillende soorten en kwaliteiten van deze vulling zijn.

Peter Borm legt uit: “Witte vullingen zijn zogeheten composietvullingen en die bestaan altijd uit een deel wat chemisch polymeriseert, dat wil zeggen: moleculen die aaneengeregen worden waardoor een soort ‘spinnenweb” ontstaat. In dit “web” zitten grotere en kleinere soort glas-deeltjes gevangen. Het geheel ziet er uit als een soort stugge marsepein, die laagsgewijs in tand of kies wordt aangebracht. Op deze wijze kan heel mooi de exacte vorm van de te herstellen tand of kies worden gevormd.

De meest gangbare composietvullingen zijn zogeheten 2-dimensionaal uithardende composieten. Het nadeel van deze composietvulling is dat niet alle moleculen een verbinding aangaan. Die ‘rest’-moleculen komen zodoende in de mond terecht en kunnen opgenomen worden door het slijmvlies. Deze moleculen hebben een giftigheid die overeenkomt met landbouwgif.

Lastig is dat niet aantoonbaar is hoe schadelijk deze moleculen per individu zijn”.

Borm geeft aan geen enkel risico te willen nemen, daarom gebruikt hij in zijn praktijk zogeheten 3-dimensionaal uithardende composieten. Deze zogenaamde Ormoceren zijn na uitharding chemisch gezien vergelijkbaar met een netje mandarijnen waarbij elke mandarijn apart verpakt is. Deze composieten ‘lekken’ niet en krimpen nauwelijks en daarmee zijn ze veiliger.

Gezien het belang dat hij hecht aan veiligheid in de mond neemt hij als tandarts de meerkosten voor zijn rekening en worden die extra kosten niet doorberekent aan de patiënten.

Geen “Gaatjes”; gave mond?
En met “gaatjes” in de titel van dit infobulletin wordt bedoeld: het proces cariës.
De term “gaatjes”, zoals gebruikt door de tandarts en in de volksmond, omvat doorgaans ook: putjes, richels, deukjes, tot zelfs verkleuringen toe. Volgens Peter Borm oprichter van de gelijknamige praktijk in Arnhem doen al deze verschijnselen en omstandigheden er eigenlijk niet zoveel toe. Strikt genomen kan iemand met al die verschijnselen heel oud worden en de tandarts kan, volgens Borm, eigenlijk de handen op de rug houden oftewel aan de meeste van bovengenoemde problemen hoeft niets gedaan te worden.
Aan werkelijke gaatjes, waarmee wordt bedoeld: het gevolg van het proces cariës wel, omdat die tot erger kunnen leiden. Putjes, richels etc. hoeven strikt genomen niet behandeld te worden, hooguit gladgemaakt.

Toch krijgt Borm veel mensen in zijn praktijk die aan die onvolkomenheden iets willen laten doen. Hij is daar echter heel terughoudend in. Beter is het, volgens hem, om van jongs af aan en ook later nog, een preventieve oplossing te zoeken. “Waar het om gaat is eigenlijk de aantastingen voorkomen die ontstaan in mis-schien wel de mooiste substantie die het menselijk lichaam voortbrengt of kan maken, namelijk tandglazuur”, aldus Peter Borm.
Het lijkt , volgens hem, alsof deze keiharde substantie, die er zeven jaar over doet om tot stand te komen, onverwoestbaar is. Echter deze mooie substantie, zoals hij het noemt, kan kapot. Kalk, wat in feite glazuur is, kan namelijk oplossen in een zuur milieu. Vergelijk het maar met zure regen en wat dit doet met het milieu.

Zuur milieu
Waarom ontstaat er een zuur milieu in de mond rondom de tanden en kiezen? Dat komt volgens Borm door de vorming van tandplak. “In feite is dat platweg gezegd “de poep” van bepaalde bacteriën oftewel de verteringsresten van geraffineerde suiker en producten waar geraffineerde suiker inzit, al dan niet verstopt of toege-voegd”,zo legt hij uit.

Datgene wat wij eten is meestal niet hetgeen wat door de natuur wordt voortge-bracht. Veelal is het bewerkt en zogezegd verrijkt of nog “mooier” gemaakt dan het oorspronkelijk al is. Borm:” Vooral de buitenkant van wat wij eten wordt stevig opgepoetst. Met buitenkant bedoel ik: het moet vooral veel en groot of zwaar zijn, er goed uitzien, een goede geur verspreiden en smakelijk zijn”.

Suiker wordt, volgens hem, vaak gebruikt voor dergelijke “cosmetische” ingrepen aan ons voedsel.
“Suiker zoals wij die veelal gebruiken is eigenlijk alleen een chemische substantie. Weliswaar wordt deze gewonnen uit vruchten zoals suikerbieten of wortels maar door het te raffineren wordt de oorspronkelijke natuurlijke suiker een chemisch ‘dood’ product. Als wij die suiker in welke vorm dan ook, via onze mond, naar bin-nen krijgen beïnvloeden we in ernstige mate het natuurlijke milieu in de mond. En zie daar, bacteriën schieten ons te hulp om ons te bevrijden van de dode natuur oftewel de suiker. Bij het verteren van de suikers door die bacteriën, ontstaan ver-volgens zuren, die de kalk in het glazuur van onze tanden oplossen. Het grote pro-bleem is dat het glazuur, wat echt verdwenen is, niet meer terugkomt”.

Reparatie
Volgens hem kan glazuur overigens wel mineralen opnemen. Oftewel voordat er een gat ontstaat, wat gebeurt als het glazuur verdwenen is, kan het glazuur weer mineralen weer opnemen. Hij legt uit,” In feite wordt het bijna ontstane gat weer gerepareerd. Dit werkt alleen als er door goed poetsen nieuwe mineralen vanuit het speeksel kunnen worden opgenomen. Deze nieuwe mineralisering heeft wel een verkleuring in het glazuur tot gevolg. Die verkleuring(feitelijk reparatie) heeft geen gevolgen voor de mondgezondheid het is voor sommige mensen meer een esthetisch probleem. Natuurlijk is dit een zeer individueel proces wat grotendeels onder invloed staat van leeftijd en leefomstandigheden”.

Het gaat er volgens hem om, los van leeftijd en leefomstandigheden, zo natuurlijk mogelijk te eten en suikerhoudende producten echt te vermijden. Ga op zoek naar niet geraffineerde suikers die geen schadelijk zuur in de mondholte veroorzaken.

“Het spreekt vanzelf dat een goede en efficiënte mondhygiëne belangrijk blijft. Dus: houdt de mond schoon!”, aldus Borm.